Hải Chi Yêu

Đang đọc Hải chi yêu, tình cờ thấy một bài thơ chưa dịch, nên phỏng dịch thơ chơi

Nguyên tác : Trong Hải chi yêu của Bộ Phi Yên

Môn tiền xuân thủy, bạch bình hoa.
Ngạn thượng vô nhân, tiểu đĩnh tà.
Nữ nhi kinh quá, giang dục mộ,
Tản phao tàn thực, tứ thần nha.

Dịch nghĩa : Ngọc Diện Hồ

Hoa lục bình trắng muốt sông xuân trước cửa
Bờ không bóng khách, con thuyền nhỏ lướt xéo qua
Hoàng hôn ngả bóng, có cô gái đi ra
Ném đồ ăn thừa lên cúng chim thần

Phỏng dịch thơ :

Lục bình độ trắng cửa sông xuân
Thuyền nhỏ nhẹ qua, bến vắng dần
Bóng hoàng hôn ngả, kìa nhi nữ,
Thức ăn khẽ ném, cúng chim thần

Chú giải : Một dải phương Nam từ nhiều đời nay đã lưu truyền phong tục này, nữ tử đi thuyền mà gặp thủy điểu bay lượn theo thuyền đều ném thức ăn lên không, “thần nha” sẽ đón lấy trên không, trăm lần trúng cả trăm. Theo truyền thuyết kể lại, làm như vậy có thể đánh đuổi tà ma, chúc phúc cho các cô gái

Bồ Tát man

Donga@vietkiem viết : Bài Bồ Tát man này được Kim Dung đưa vào trong "Xạ điêu anh hùng truyện" và Kim Dung có viết do một người vô danh thời Đường viết. Bài từ này được lưu lại trong Toàn Đường thi, quyển 899, bài thứ 8.Trong quyển "Tuyển tập từ Trung Hoa - Nhật Bản" của Nguyễn Chí Viễn có bảo bài này là của Tăng Nguyên Doãn đời Nguyên

Bài từ trong "Xạ điêu anh hùng truyện"

牡丹含露真珠顆
美人折向庭前過
含笑問檀郎
花強妾貌強
檀郎故相惱
須道花枝好
一向發嬌嗔
碎挼花打人

Mẫu đơn hàm lộ chân châu khoả
Mỹ nhân chiết hướng đình tiền quá
Hàm tiếu vấn đàn lang
Hoa cường thiếp mạo cường
Đàn lang cố tương não
Tu đạo, hoa chi hảo
Nhất hướng phát kiều sân
Toái noa hoa đả nhân

Mẫu đơn đọng sương như những viên ngọc chân châu
Người đẹp ngắt hướng qua trước sân
Cười nụ hỏi người bạn tình
"Hoa xinh hay dung mạo thiếp xinh ?"
Người bạn tình làm ra vẻ ảo não
Rồi nói: "Cành hoa đẹp"
Người đẹp khẽ nổi giận
Vò nát hoa ném người

Mẫu đơn sương đọng hé cười
Mỹ nhân ngắt lấy ướm lời hỏi han
"Bây giờ thiếp hỏi tình lang
Hoa kia hay thiếp, theo chàng, đẹp hơn ?"
Tình lang giả bộ buồn phiền
"Hoa đương tươi nụ dĩ nhiên hơn nàng"
Mỹ nhân hơi giận nhìn sang
Cành hoa vò nát khẽ khàng ném qua

Mô ngư nhi - Nhạn khâu

Note : Trong một lần vào diễn đàn điện ảnh, vô tình đọc được bài này (bao gồm cả bản chữ hán, hán việt và dịch nghĩa) Hôm nay rảnh rỗi, gắng gượng ngồi phỏng dịch thành thơ.

摸魚兒 - 雁丘
元好問

問世間情是何物
直教生死相許
天南地北雙飛客
老翅幾回寒暑
歡樂趣
離別苦
就中更有痴兒女
君應有語gigi
渺萬里層雲
千山暮雪
只影向誰去

橫汾路
寂寞當年蕭鼓
荒煙依舊平楚
招魂楚些何嗟及
山鬼暗啼風雨
天也妒
未信與
鶯兒燕子俱黃土
千愁萬古
為留待騷人
狂歌痛飲
來訪雁丘處

Mô ngư nhi - Nhạn khâu
Nguyên Hiếu Vấn

Vấn thế gian tình thị hà vật
Trực giáo sinh tử tương hứa
Thiên nam địa bắc song phi khách
Lão sí kỷ hồi hàn thử *
Hoan lạc thú
Ly biệt khổ
Tựu trung cánh hữu si nhi nữ
Quân ưng hữu ngữ
Diểu vạn lý tằng vân *
Thiên sơn mộ tuyết
Chích ảnh hướng thùy khứ

Hoành Phần lộ
Tịch mịch đương niên tiêu cổ
Hoang yên y cựu bình Sở
Chiêu hồn Sở ta hà ta cập
Sơn quỷ ám đề phong vũ
Thiên dã đố
Vị tín dữ
Oanh nhi yên tử câu hoàng thổ
Thiên sầu vạn cổ
Vi lưu đãi tao nhân
Cuồng ca thống ẩm
Lai phóng nhạn khâu xứ

Dịch nghĩa

Điệu Mô ngư nhi - Nấm mộ chim nhạn

Hỏi thế gian, tình là vật gì
Mà khiến ta sống chết một lời hứa lụy
Lữ khách kẻ trời Nam người đất bắc
Đôi cánh mỏi đã trải qua mấy mùa nóng rét
Khi hoan lạc vui vầy
Lúc chia ly đau khổ
Đều chỉ vì si mê một người con gái
Lời người nói ra
Đã xa tít trên tầng mây vạn dặm
Tuyết chiều trên Thiên Sơn
Bóng lẻ ấy biết về đâu

Ngang bước sông Phần
Nhìn cảnh tịch mịch, nhớ tiếng trống năm xưa
Khói hoang vẫn như ngày nao bình quân Sở
Than ôi, khúc chiêu hồn nước Sở nay còn kịp chăng
Quỷ núi khóc trong mưa gió thê lương
Trời cũng hờn ghen
Chẳng thể nào tin được
Chim én chim oanh, rồi cũng thành đất bụi
Ngàn mối sầu vạn cổ
Lưu lại đợi người thơ
Hát trong điên cuồng, ca trong đau khổ
Tìm lại nơi đâu nấm mộ chim nhạn năm nào.

Phỏng dịch thơ :

Nấm mồ chim nhạn

Hỏi thế gian tình là duy nhất ?
Hứa một câu sống chết chẳng màng
Trời Nam đất Bắc hai đàng
Một đôi cánh mỏi đã sang mấy mùa

Khi sum họp bạn bầy vui vẻ
Lúc chia ly đau khổ ngậm ngùi
Chỉ vì gặp một nụ cười
Người con gái ấy, một đời không quên

Lời người nói đã trôi xa lắc
Vạn dặm mây tít tắp thinh không
Tuyết chiều ngập đỉnh Thiên Sơn
Một thân đơn lẻ biết còn về đâu

Sông Phần ấy một ngày tịch mịch
Bước chân qua nhớ mạch trống dồn
Năm nao binh Sở vong tồn
Than ôi một khúc chiêu hồn kịp chăng

Khúc Sơn Quỷ thê lương mưa gió
Hờn ghen kia mấy nỗi, ông xanh
Sự đời, ai biết, mong manh
Yến oanh rồi cũng tan thành bụi tro

Ngàn mối sầu thiên thu vạn cổ
Còn chờ mong đâu đó, thi nhân
Cuồng ca cạn nỗi sầu giăng
Nấm mồ chim nhạn biết chăng nơi nào

10.4.09.

Hải Đường

Ngày đó đọc "Những phương trời viễn mộng" của Tuệ sĩ chỉ dịch thơ có hai bài, một bài là điệu Bốc Toán tử ở trên, còn bài nữa là Hải Đường

海棠

江城地瘴蕃草木
只有名花苦幽独
嫣然一笑竹篱间
桃李满山总粗俗
也知造物有深意
故遣佳人在空谷
自然富贵出天姿
不待金盘荐华屋
朱唇得酒晕生脸
翠袖卷纱红映肉
林深雾暗晓光迟
日暖风轻春睡足
雨中有泪亦凄怆
月下无人更清淑
先生食饱无一事
散步逍遥自扪腹
不问人家与僧舍
拄杖敲门看修竹
忽逢绝艳照衰朽
叹息无言揩病目
陋邦何处得此花
无乃好事移西蜀
寸根千里不易到
衔子飞来定鸿鹄
天涯流落俱可念
为饮一樽歌此曲
明朝酒醒还独来
雪落纷纷哪忍触

HẢI ĐƯỜNG

Giang thành địa chướng phồn thảo mộc
Chỉ hữu danh hoa khổ ưu độc
yển nhiên nhất tiếu trúc ly gian
Đào lý mạn sơn tổng thô tục
Dã tri tạo vật hữu thâm ý
Cố khiển giai nhân tại không cốc
Tự nhiên phú quí xuất thiên tư
Bất đãi kim bàn tiến hoa ốc
Chu thần đắc tửu vựng sinh kiểm
Thúy tụ quyển sa hồng ánh nhục
Lâm thâm vụ án hiểu quang trì
Nhật noãn phong khinh xuân thụy túc
Vũ trung hữu lệ diệc thê thương
Nguyệt hạ vô nhân cánh thanh thục
Tiên sinh bão thực vô nhất sự
Tán bộ tiêu dao tự môn phúc
Bất vấn nhân gia dữ tăng xá
Trụ trượng xao môn khán tu trúc
Hốt phùng tuyệt diễm chiếu suy hủ
Thán tức vô tín khải bịnh mục
lậu bang hà xứ đắc thử hoa
Vô nãi hiếu sự đi Tây Thục
Thốn căn thiến lý bất dị đáo
Hàm tử phi lai định hồng hộc
Thiên nha lưu lạc cu khả niệm
Vị ẩm nhất tôn ca thử khúc
Minh triêu tửu tĩnh quá độc lai
Tuyết lạc phân phân na nhẫn xúc

Dịch nghĩa : Tuệ Sĩ

Đất giang thành nhiều chướng khí nên nhiều cây cỏ hoang dại.
Chỉ có một loại danh hoa, cây hải đường, mọc chen lấn giữa đó, nằm lẻ loi buồn tẻ.
Một khi nó nhởn nhơ hé nụ nơi hàng dậu,
Thì tất cả đào, lý khắp một vùng núi này thảy là thô tục
Thế nên mới biết tạo vật có thâm ý,
Nên khiến cho loài hoa quý đó lánh mình nơi hang hốc vắng vẻ.
Cái cốt cách cao sang của nó vốn là trời cho tự nhiên vậy,
Không phải đợi có mâm vàng dâng vào cửa nhà sang cả mới thành quí.
Nụ hồng tươi như say men rượu ửng lên đôi má,
Tàn lá như cánh tay áo màu xanh thẳm vén lên giải lụa để lộ thịt da ánh hồng.
Sa mù phủ mờ cả khu rừng dày chằng chịt nên nắng mai lên trễ,
Mặt trời ấm, gió nhẹ, giấc ngủ mùa xuân rất thoải mái.
Lúc mưa, trong cơn mưa những giọt nước đọng long lanh trông cũng khá sầu muộn;
Lúc có trăng, dưới trăng vắng bóng người, trông lại càng yểu điệu cao sang.
Tiên sinh ăn một bữa no, không một việc làm,
Ông thả bước tiêu dao, tự sờ tay vào bụng của mình.
Không cần hỏi đó là nhà của người tục hay của sư tăng.
Chống gậy đến gõ cửa xem hàng tre đứng thẳng
Bỗng gặp một vẻ tuyệt diễm bừng lên giữa hàng giậu đổ nát.
Ông than thở không nói một lời, nhướng con mắt mờ kém lên:
Đất quê này sao lại có thứ hoa này?
Há không phải do người hiếu sự mang nó từ đất Tây thục đến?
Nhưng tấc rễ ngắn của nó không dễ gì mang đi xa xôi như vậy nổi.
Có lẽ chim hồng hay chim hộc ngậm hạt của nó mang đến đây.
Cũng đáng ngậm ngùi cho nó lưu lạc tận ven trời xa xôi này;
Nên vì thay nó mà uống một chén và ca một khúc ca đó.
Sáng hôm sau, tỉnh rượu lại, đến đây một mình,
Thấy tuyết bay phơi phới, tưởng chừng như không nỡ đụng đến nó.

Phỏng dịch thơ

Giang thành đất dữ nhiều hoa dại
Cớ sao hoa quý lại ở đây
Nhởn nhơ hé nụ nơi hàng dậu
Đào lý núi kia phải chau mày
Tạo hóa quả nhiên đầy thâm ý
Đã khiến giai nhân ở chốn này
Phú quý thiên tư đà định sẵn
Đâu phải mâm vàng mới thanh cao
Má ửng cánh hồng say men rượu
Áo xanh vén nhẹ lộ cánh tay
Rừng thẳm mù sa nên ngủ trễ
Giấc mộng đêm xuân có vẻ say
Mưa đọng sương giăng thêm yểu điệu
Người vắng trăng trong càng thanh tao
Tiên sinh ăn no không việc bận
Xoa bụng thong thả bước tiêu dao
Chẳng phải bận tâm tăng hay tục
Chống gậy gõ cửa ngắm trúc nào
Thốt nhiên chiêm ngưỡng được hoa quý
Mắt mờ than thở chút bi ai
Đất quê sao có hoa như thế
Chắc từ Tây thục lạc về đây
Nhưng hoa thể nhược mang sao nổi
Chắc là hồng hộc ngậm hạt cây
Tội cho thiên quý mà lưu lạc
Nâng chén vì hoa, ca một bài
Sáng hôm tỉnh rượu lần chân bước
Gặp hoa, thấy tuyết cũng nhẹ bay

25.09.2006

Khuyết nguyệt quải sơ đồng

Bản "Khuyết nguyệt quải sơ đồng" này là của Tô Đông Pha, theo chú trong bản "Những phương trời viễn mộng" của Tuệ Sĩ thì nó được viết theo điệu "Bốc Toán Tử"

缺 月 掛 疏 桐

缺 月 掛 疏 桐
漏 斷 人 初 靜
誰 見 幽 人 獨 往 來
飄 渺 孤 鴻 影

驚 起 卻 回 頭
有 恨 無 人 省
簡 盡 寒 枝 不 肯 栖
寂 寞 沙 洲 冷

Khuyết nguyệt quải sơ đồng,
Lậu đoạn nhân sơ tỉnh
Thùy kiến u nhân độc vãng lai,
Phiêu diễn cô hồng ảnh

Kinh khởi khước hồi đầu
Hữu hận vô nhân tĩnh
Giản tận hàn chi bất khẳng tê
Tịch mịch sa châu lãnh

Dịch nghĩa : Tuệ Sĩ

Trăng sơ huyền treo trên ngọn ngô đồng thưa lá.
Trời khuya, người bắt đầu thưa vắng, chỉ nghe tiếng tí tách của đồng hồ
canh chừng giờ đêm
Chỉ thấy ẩn sĩ một mình đi lui đi tới
Thấp thoáng như bóng chim hồng lẻ loi

Giật mình quay đầu nhìn lại
Ngậm ngùi giữa lúc mọi người đang say ngủ
Lần lựa hết những cành cây trơ trọi, mà không chịu đậu,
Một mình bơ vơ trên cồn cát.

Trăng sơ treo đỉnh ngô đồng
Giọt khuya tí tách người lần lần thưa
U nhân đi lại ngẩn ngơ
Dáng như hồng hạc thẫn thờ lẻ loi

Người đi đầu ngoảnh u hoài
Thế gian tịch mịch biết ai bạn cùng
Cành đơn lần lựa loanh quanh
Thôi làm dáng nhỏ bên cồn quạnh hiu

Thác Ngộ

Thác Ngộ

Trịnh Sầu Dư.

〖全文〗　
　　我打江南走过
　　那等在季节里的容颜如莲花的开落
　　东风不来，三月的柳絮不飞
　　你的心如小小的寂寞的城
　　恰若青石的街道向晚
　　跫音不响，三月的春帷不揭
　　你的心是小小的窗扉紧掩
　　我达达的马蹄是美丽的错误
　　我不是归人，是个过客……　

(Hán-Việt:
ngã đả giang nam tẩu quá
na đẳng tại quý tiết lí đích dung nhan như liên hoa đích khai lạc
đông phong bất lai ，tam nguyệt đích liễu nhứ bất phi
nhĩ đích tâm như tiểu tiểu đích tịch mịch đích thành
kháp nhược thanh thạch đích nhai đạo hướng vãn
cung âm bất hưởng ，tam nguyệt đích xuân duy bất yết
nhĩ đích tâm thị tiểu tiểu đích song phi khẩn yểm
ngã đạt đạt đích mã đề thị mĩ lệ đích thác ngộ
ngã bất thị quy nhân ，thị cá quá khách ……).


Quần Xà Lỏn @ NMQ tạm dịch:

Ta giục ngựa qua Giang Nam,
Vào lúc dung nhan ngày mùa như đóa sen nở đó lại tàn.
Gió Đông chưa đến, thì bông liễu tháng ba chưa tung bay,
Thì lòng nàng như tòa thành nho nhỏ vắng lặng.
Nếu con đường đá xanh về chiều
Tiếng chân chưa vọng, thì màn xuân tháng ba chưa vén mở,
Thì lòng nàng như song cửa be bé khép kín.
Vó câu rầm rập của ta là sai lầm mỹ lệ.
Ta không phải người về, mà là khách qua đường...

Lời bình của Quần Xà Lỏn :

Hai nhân vật trong bài thơ một tĩnh một động, một âm một dương, một nữ một nam.
Nàng có thể là tình nhân trông đợi tình lang, mà cũng có thể là hiền thê mong ngóng phu quân.
Chàng có thể là kẻ qua đường, mà cũng có thể là tình lang – phu tướng – lãng tử chưa muốn buông roi tháo yên.
Gió Đông chưa đưa tin lành, tiếng bước chân chưa vang vọng, thì nàng vẫn còn nép mình trong u tối.
Rồi tiếng vó câu rầm rập kia làm cho nàng vụt tươi tắn nét xuân mỹ lệ.
Nhưng,
Đó chỉ là một sai lầm, một sai lầm mỹ lệ.
Chàng đâu có về, chàng vẫn còn rầm rập lên đường, còn bỏ lại bóng hồng hiu quạnh.

Giang Nam giục ngựa ta thẳng tiến
Ngày mùa tựa sen nở lại tàn
Gió đông chưa thấy nhẹ lan

Thì đâu bông liễu bay tràn tháng ba
Lòng nàng tựa tòa thành nho nhỏ
Gió hắt hiu vắng lặng thê lương
Đá xanh lát kín mặt đường
Tiếng chân chưa vọng, xuân dường chưa qua
Xuân tháng ba còn chưa vén mở
Lòng nàng như song cửa then cài
Đường xa vọng tiếng ngựa ai
Chàng còn rong ruổi, một mai có về ?

Phỏng Vô Đề

Phỏng Vô Đề
Ngô Vinh Phú

何 鳥 深 悲 遠 樹 叢，
黯 然 愁 緒 雨 煙 中。
巫 山 有 女 人 何 處？
洛 水 無 神 夢 亦 空。
花 盡 未 堪 江 柳 碧，
燭 殘 忍 見 淚 灰 紅。
葵 心 一 朵 終 傾 日，
不 羨 東 南 更 好 風。


Hà điểu thâm bi viễn thụ tùng
Ảm nhiên sầu tự vũ yên trung
Vu san hữu nữ (1) nhân hà xử?
Lạc thủy vô thần (2) mộng diệc không
Hoa tận vị kham giang liễu bích
Chúc tàn nhẫn kiến lệ hôi hồng
Quỳ (3) tâm nhất đóa chung khuynh nhật
Bất tiện đông nam cánh hảo phong

Chim nào kêu vẳng phía rừng xa
Sầu giăng ảm đạm bóng mưa nhòa
Vu Sơn riêng cõi tình đơn lẻ
Lạc thủy không thần, mộng xót xa
Hoa tận sá chi bờ xanh liễu
Nến tàn còn thấy lệ đỏ lòa
Quỳ hoa trọn kiếp trời kia vọng
Chẳng luyến đông phong tựa ngàn hoa.

Bi thương một cánh chim ngàn
Sầu giăng ảm đạm lệ tràn mưa vương
Vu sơn ôm mãi bi thương
Thần rời Lạc Thủy, chán chường mộng đau
Hoa tàn, nào sá liễu đâu
Nến kia khóc cạn, lệ sầu còn giăng
Quỳ hoa một kiếp tình chung
Trời kia mãi vọng, đông phong chẳng màng

Vũ Lăng Xuân

Vũ Lăng Xuân
Lý Thanh Chiếu

武陵春

風住塵香花幾盡
日晚倦梳頭
物是人非事事休
欲語淚先流
聞說雙溪春尚好
也擬泛輕舟
只恐雙溪舴艋舟
載不動許多愁

Phong trụ trần hương hoa dĩ tận
Nhật vãn quyện sơ đầu
Vật thị nhân phi sự sự hưu
Dục ngữ lệ tiên lưu
Văn thuyết Song Khê (2) xuân thượng hảo
Dã nghĩ phiếm khinh châu
Chỉ khủng Song Khê trách mãnh châu
Tái bất động hứa đa sầu

Gió lặng hương hoa đã phai tàn
Tóc mai đà biếng chải
Vật đổi sao dời có chi mãi
Im nghe lệ chảy dài
Nghe nói Song Khuê xuân vẫn đẹp
Muốn thả thuyền nhẹ du
Chỉ sợ Song Khuê thuyền hơi nhỏ
Muôn sầu làm sao chở đủ

Điệu từ Thái Tang Tử

Điệu từ Thái Tang Tử
Chu Đôn Nho

採桑子

扁舟去作江南客
旅雁孤雲
萬里煙塵
回首中原淚滿巾
碧山對晚汀州冷
楓葉蘆根
日落波平
愁損辭鄉去國人


Biên chu khứ tác Giang Nam khách
Lữ nhạn cô vân
Vạn lý yên trần
Hồi thủ Trung Nguyên lệ mãn cân
Bích sơn đối vãn Đinh châu lãnh
Phong diệp lô căn
Nhật lạc ba bình
Sầu tổn từ hương khứ quốc nhân

Giang Nam thả thuyền con làm khách
Nhạn phiêu du mây cũng lẻ loi
Cõi trần vạn dặm mù khơi
Trung Nguyên ngoảnh lại, lệ thời đẫm khăn
Non xanh tựa cù lao hoang lạnh
Đỏ lá phong, bạc trắng ngàn lau
Trời tà sóng lặn đã lâu
Tha hương lữ khách muôn sầu giăng giăng